Ngā uauatanga o ngā ture hōu mō ngā tangihanga – Hinerangi Goodman

Hinerangi Goodman

I tēnei uiuinga, ka kōrero a Hinerangi Goodman mō ngā uauatanga o te whai i ngā ture hōu nā te kāwana i te wā o te tangihanga. Ehara i te mea e whakahē ana ia i ngā ture, e amuamu ana rānei mō ēnei mea – ka kōrero ia mō te kino rawa atu o te mate karauna – heoi anō, he pōuri tōna ngākau i te whakamahi i ēnei ture hōu.

Tuatahi, ko te uiuinga tūturu (mai i Manako, i Radio Waatea):

Tuarua, ko taku kōrero whakarāpopoto (e toru ngā mēneti):

Me te tuhinga (taku mea whakarāpopoto):

I tēnei uiuinga, ka kōrero a Hinerangi Goodman mō ngā uauatanga o te whai i ngā ture hōu nā te kāwana i te wā o te tangihanga. Ehara i te mea e whakahē ana ia i ngā ture, e amuamu ana rānei mō ēnei mea – ka kōrero ia mō te kino rawa atu o te mate korona – heoi anō, he pōuri tōna ngākau i te whakamahi i ēnei ture hōu.

I te uiuinga, ka kōrero a Hinerangi mō ngā tangihanga e rua i roto i tōna ake rohe, i te Urewera. Me iti te hunga ki reira, me kaua e tū tata ngā tāngata. Kāore i whakaaetia te harirū, te hongi, te awhi, te kihi rānei – me tutuki kaokao kē ngā tāngata i reira. Ki a ia, ka tino kukuti te tuku aroha i tēnei momo mihi ki te tangata. Ahakoa te kaha o ngā tohutohu mai i te paepae, mai i ngā kaiwhakarite hoki i te kēti o ngā marae, me te pai o ngā whakamārama, he uaua kē te whai i ēnei momo ture i te wā o te pōuritanga. Ki a ia, he raru ēnei mea ki te hinengaro, ki te ngākau, ki te wairua Māori.

Ko tētahi atu raru, ko te wewehe i ngā whanaunga e rua i mate. Kua kawea tētahi ki marae kē, kei nui atu te kaute o ngā manuhiri. He uaua tēnei ki ngā manuhiri e haere mai ana – me haere rātou ki ngā mea e rua.

Heoi anō, ko te tino kaupapa o te uiuinga, ko te pōuritanga i te kukuti i ngā momo mihi tēnā ki tēnā. Ka rangona te tino pōuritanga i tōna ake reo mō tērā āhuatanga. E ai ki a ia, “Pēhea e taea ai te kukuti i tērā āhua o te aroha? Me kī, ehara tāua i te kōhatu!“

Vocab

uiuinga                        interview

uauatanga                  difficulties

mate karauna             Covid-19

te kāwana                   te kāwanatanga – the government

ture                              law, rule

tutuki kaokao             touch elbows

pōuritanga                  sorrow

wewehe                      separation

kaute                           the number

kukuti                          constrain, restrict (in this context)

kōhatu                         stone

Leading up to Waitangi Day, the Government announces new funding to develop Māori land

Māori land development fund
Jacinda Ardern and ministers (seen here at Waitangi last year  – Photo: NZ Herald)

Kia ora anō! In this episode of Manako, Tūmamao Harawira talks to Maiki Sherman about the lead-up to Waitangi Day. My summary covers just the first part. Maiki may be easier to follow than some other speakers, so try listening to the original first.

Here’s my summary (it’s only 2 minutes):

I tēnei pūrongo, ka kōrero a Tūmamamo ki tētahi kairīpoata Māori, a Maiki Sherman, e pā ana ki ngā take o ngā rā i mua i te rā o Waitangi. Kei te Tai Tokerau a Maiki. E ai ki a ia, e muia ana tērā rohe e te kāwanatanga, ā, tokomaha ngā minita o te kāwanatanga i tae atu rā ki Te Tai Tokerau hei whakanui i te rā o Waitangi, ki te kōrero hoki ki ngā iwi i reira mō ngā mahi pai o te kāwanatanga mō te iwi Māori. Ko te kaupapa tino nui, i whakapuakina e te kawana tētahi pūtea hou hei whakawhanake i ngā whenua Māori. He mea whaitake tēnei mō te ao Māori, nā te mea, he uaua te whiwhi moni i ngā pēke nui (ko BNZ, te mea, te mea) nā te maha o ngā tāngata e whai pānga ki te whenua. He nui kē te pūtea i whakapuakitia – kotahi rau miriona tāra. Me whai mahere pai ngā whānau, ngā rōpū rānei e tono ana mō te moni, otirā, mā te wā pea, ka whai hua tēnei pūtea hou.

pūrongo – report

kairīpoata – reporter

e muia ana tērā rohe e te kāwanatanga – literally, swarming with, but means that there are lots of people from the government there

kāwana, kāwanatanga – government

whakapuaki (-na, -tia) – announce

whakawhanake – develop

whaitake – relevant, important for

e whai pānga ki te whenua – have links to the land

Me whai mahere pai – they need to have a good plan

tono – apply for

whai hua – bear fruit, have a good outcome