Hoturoa Barclay-Kerr – Matariki

Hoturoa Barclay-Kerr (from Manako podcast page)

A clear, straightforward interview – the original should be reasonably easy to follow.

Permanent link to the original interview:

And – a link to me reading the following summary:

Ko Hoturoa Barclay-Kerr i uiuia i tēnei mea. Ā tērā Rāhoroi (18 Hune) ka whai wāhi a Hoturoa i tētahi pae kōrero e tū ai ki Kawhia. He tangata tino rongonui a Hoturoa i te ao Māori mō tana mahi whakatere waka, mō tana mōhio ki ngā pūkenga whakatere waka o neherā.

Ko te kaupapa o te pae kōrero, kia whakanui ai i ngā pūkenga o Ngāi Māori o neherā, me te kawe i ērā momo mātauranga ki tēnei wā, ki ngā tāngata o nāianei. Ko Rereata Makiha, ko Hoturoa, ko Wayne Ngata ngā kaikōrero, ā, ko Julian Wilcox te kaiwhakataki.

Kua whakaae a Hoturoa – āe rā, kua kitea e ia te tipu haere o te pīrangi ki te ako i ēnei momo mātauranga i ngā tau tekau, tekau mā rima kua hipa, otirā kua kitea hoki i ngā tau tata hipa te hua pai o tēnei momo mātauranga – kia tino Māori ai te tangata.

Nā te kaiuiui (a Kereama Wright) i pātai atu mēnā kei te māharahara a Hoturoa mō te whakapākehā haere o te rā whakanui i a Matariki, ā, mēnā ka huri tēnei hararei hei rā tauhokohoko. Ko tā Hoturoa, ko te mea nui kia noho a Matariki “hei wā whakahuihui i te whānau, he wā tuitui i ngā whanaunga, he wā noho tahi o te whānau Māori, Pākehā, ko wai atu…”

E ai ki a Hoturoa, he tīmatanga noa iho tēnei, engari ko tōna whakapono ka pērā ai i te motu whānui ā tōna wā. Me te aha, he wā tēnei mō te huri ki te ara o te ora – “kia titiro ki ngā mea e whakakoa ake i te tangata, hei whakapiki ake i te ngākau, hei whakaoho i te wairua, i te hinengaro – i runga anō i ngā whakaaro o tēnei wāhanga o te tau e arahi nei i a tātou.”

Kupu hou

whai wāhi          take part in

pae kōrero         panel discussion

pūkenga             skills

kaiwhakataki moderator

kaiuiui                 interviewer

māharahara      be worried, concerned

tauhokohoko    commerce

Ngā uauatanga o ngā ture hōu mō ngā tangihanga – Hinerangi Goodman

Hinerangi Goodman

I tēnei uiuinga, ka kōrero a Hinerangi Goodman mō ngā uauatanga o te whai i ngā ture hōu nā te kāwana i te wā o te tangihanga. Ehara i te mea e whakahē ana ia i ngā ture, e amuamu ana rānei mō ēnei mea – ka kōrero ia mō te kino rawa atu o te mate karauna – heoi anō, he pōuri tōna ngākau i te whakamahi i ēnei ture hōu.

Tuatahi, ko te uiuinga tūturu (mai i Manako, i Radio Waatea):

Tuarua, ko taku kōrero whakarāpopoto (e toru ngā mēneti):

Me te tuhinga (taku mea whakarāpopoto):

I tēnei uiuinga, ka kōrero a Hinerangi Goodman mō ngā uauatanga o te whai i ngā ture hōu nā te kāwana i te wā o te tangihanga. Ehara i te mea e whakahē ana ia i ngā ture, e amuamu ana rānei mō ēnei mea – ka kōrero ia mō te kino rawa atu o te mate korona – heoi anō, he pōuri tōna ngākau i te whakamahi i ēnei ture hōu.

I te uiuinga, ka kōrero a Hinerangi mō ngā tangihanga e rua i roto i tōna ake rohe, i te Urewera. Me iti te hunga ki reira, me kaua e tū tata ngā tāngata. Kāore i whakaaetia te harirū, te hongi, te awhi, te kihi rānei – me tutuki kaokao kē ngā tāngata i reira. Ki a ia, ka tino kukuti te tuku aroha i tēnei momo mihi ki te tangata. Ahakoa te kaha o ngā tohutohu mai i te paepae, mai i ngā kaiwhakarite hoki i te kēti o ngā marae, me te pai o ngā whakamārama, he uaua kē te whai i ēnei momo ture i te wā o te pōuritanga. Ki a ia, he raru ēnei mea ki te hinengaro, ki te ngākau, ki te wairua Māori.

Ko tētahi atu raru, ko te wewehe i ngā whanaunga e rua i mate. Kua kawea tētahi ki marae kē, kei nui atu te kaute o ngā manuhiri. He uaua tēnei ki ngā manuhiri e haere mai ana – me haere rātou ki ngā mea e rua.

Heoi anō, ko te tino kaupapa o te uiuinga, ko te pōuritanga i te kukuti i ngā momo mihi tēnā ki tēnā. Ka rangona te tino pōuritanga i tōna ake reo mō tērā āhuatanga. E ai ki a ia, “Pēhea e taea ai te kukuti i tērā āhua o te aroha? Me kī, ehara tāua i te kōhatu!“

Vocab

uiuinga                        interview

uauatanga                  difficulties

mate karauna             Covid-19

te kāwana                   te kāwanatanga – the government

ture                              law, rule

tutuki kaokao             touch elbows

pōuritanga                  sorrow

wewehe                      separation

kaute                           the number

kukuti                          constrain, restrict (in this context)

kōhatu                         stone

Oranga Tamariki – new law requires strengthened links with Māori

In this episode, Che Wilson talks with Tumamao  Harawira about a new section of the law that strengthens links between Oranga Tamariki and te ao Māori. The interview predates the Māori-led review of Oranga Tamariki which began with a hui in Auckland this Saturday (13th July).

Che Wilson pic RNZ
Che Wilson                  photo: RNZ

Here is the original interview (3rd July, 2019), on Manako:

 

And here is the audio version of the summary:

 

I tēnei uiuinga, ka kōrero a Tumamao ki a Che Wilson, te Perehitini o te Pāti Māori, mō tētahi āhuatanga hou o te tūre e pā ana ki Oranga Tamariki.

Tuatahi, ka mihi atu a Che ki ana hoa mahi, ki a Te Ururoa Flavell, ki a Marama Davidson hoki, mō ā raūa whakatairanga i tēnei mea hou i te whare paremata i ngā tau kua pahure. E ai ki a Che, ko te whakaaro matua o te wāhanga hou o te ture (ko 7aa te wāhanga o te ture), ko te tohutohu i te kaihautu o Oranga Tamariki “kia whakarite ngā kaupapa e hāngai ana ki Ngāi Māori”, ā, kia kaha ake ana hononga ki ngā iwi me ngā rōpū Māori i roto i te hapori; ka mutu, me rīpoata te kaihautu  mō ngā mahi i tutukia ia tau, ia tau. Ki a Che, he pai tēnei mea hou, nā te mea, nā tēnei he ngāwari ake te arotake i ngā mahi a Oranga Tamariki.

I kōrero hoki a Che mō te rīpoata i puta mai e tata ana ki toru tekau tau i muri, ko ‘Pūao te ata tū’ – e ai ki tērā ripoata, he kaikiri ētahi o ngā mahi a ngā tari kāwana ki ngā tamariki Māori. Kāore i tino whaia ngā tohutohu i roto i tērā rīpoata, nō reira kāore i whai hua ngā korero o roto. E ai ki a Che, ahakoa he iti tēnei mea (ko te 7aa), he “weri kotahitanga” ki te ao Māori, he tohu o te whakaaro pai kia kaha ake ngā hononga ki te ao Māori.

I kōrero hoki rāua mō te arotake Māori i whakatū nā te Pou Matakana, me te hui ka haere ake nei ā erā atu rā whakatā (ko te 13 o Hōngongoi) ki Tāmaki Makaurau, kia tino whai mana ai te ao Māori i te tiaki i ngā tamariki Māori (kua tīmata te arotake ināianei, kua tū kē te hui).

Vocab

tohutohu

instruct, order

e hāngai ana ki…

concerning the… / to do with the …

hononga

links

arotake

review

te kaihautu

the leader/ CEO

ngā tari kāwana

government departments

Te Pou Matakana

Whānau Ora Commissioning Agency in Te Ika a Māui (North Island)

rā whakatā

weekend (rest days)

weri kotahitangi

gesture towards unity

ka mutu

furthermore

rīpoata

report

hapori

community

Rangi Matamua on Matariki

Rangi-Matamua-profile-photo
Dr Rangi Matamua (photo: Huia Publishers)

 

Ngā mihi o te tau hou Māori ki a koutou!

In this episode, Rangi Matamua talks with Tumamao Harawira about Matariki. The link to the original interview on Manako has now lapsed, but the audio of the original is attached. The original interview should be quite easy for intermediate learners to follow.

The original interview:

 

And my summary (just under three minutes):

 

I tēnei hōtaka, ka kōrero a Tūmamao ki a Rangi Mātāmua mō Matariki. E ai ki a Tūmamao, kua rongonui haere a Matariki i Aotearoa, ā, he kaha te whakaae a Rangi. Ki a ia, ko te kāhui whetū o Mataraki e whai wāhi ana ināianei i te tuakiritanga o ngā tāngata katoa o Aotearoa, ahakoa ko wai te iwi, ahakoa nō hea rātou. Mō tāna ake mahi hei whakatairanga i a Matariki, he nui te wā i huri haere ia i te motu, i te ao whānui hoki, e kōrero ana mō Matariki. E hia kē ana kauhau mō tēnei kaupapa, i Aotearoa, i Ahitereira, i whenua kē hoki.

 

I pātai hoki a Tūmamao mō te huringa a ētahi o Ngāi Māori ki te maramataka tawhito o te ao Māori. He kaha tā Rangi whakaae, engari, ki a ia, he maha hoki ngā tāngata o iwi kē e whai ana i ēnei momo mātauranga o neherā. E ai ki a Rangi, ko te raru kē, nā te whai i te maramataka i mahia whānuitia (te Mane, te Tūrei, te mea, te mea), kua pakaru ngā herenga ki te tāiao, ki ngā āhuatanga o te marama. Ka mihi a ia ki a rātou e manaaki ana i ngā momo mātauranga o neherā mō ngā whetū me te marama (ko Rereata Makiha tētahi). Otirā, e ai ki a Rangi, ko te mea matua – mēnā ka whai wāhi te tangata i ēnei momo mātauranga, me kaha ake te haere ki waho. Ehara i te mea me hī ika, me ngaki māra, engari me aro ki ngā rākau, ki ngā manu, ki te tāiao i ō rātou ake tāone, i ō rātou ake rohe.

 

Vocabulary

Kua rongonui haere                                      has become famous

He kaha te whakaae a Rangi                       Rangi strongly agreed

kāhui whetū                                                    star cluster, constellation

whai wāhi                                                        to be a part of, to take part in

tuakiritanga                                                     identity

whakatairanga                                                promote

mātauranga o neherā                                     old/ancient knowledge

Ko te mea matua                                              the main thing is

hī ika                                                                  go fishing

ngaki māra                                                       look after a garden

aro                                                                      pay attention to

 

 

Che Wilson (Māori Party president) on the ‘wellbeing’ budget

Che Wilson pic RNZ
Che Wilson (Photo: RNZ / Justine Murray)

In this interview, Tūmamao Harawira talks to Che Wilson, the new president of the Māori party, about the recent ‘wellbeing’ budget.

The original interview should be reasonably easy to follow, although Che (from Ngāti Rangi) does not pronounce the ‘h’, so (for example) ‘huri’ becomes ‘uri’.

If you find errors here, feel free to contact me and let me know!

Here is the original interview (broadcast on Manako, Radio Waatea,  on 2/6/19):

 

Here is my spoken summary:

 

I tēnei uiuinga ka kōrero tahi a Tūmamao Harawira rāua ko Che Wilson mō te tahua pūtea i puta mai ai i tērā wiki. Ko Che te perehitini hōu o te Tōrangapū Māori, o te Pāti Māori.

 

E ai ki a Che, me mihi ka tika ki te kāwanatanga mō ō rātou whakaaro mō te oranga o ngā tāngata o te motu, engari, kāore i te pai ētahi āhuatanga o tēnei tahua pūtea mō ngāi Māori.

 

Ki a ia, ko te tino raru, i tukuna pūtea ki ngā tari kāwanatanga kia whakapai ai i ngā raru o te ao Māori, kāore i tukua pūtea ki ngā rōpū Māori kia mahi ai i ēnei mahi. E ai ki ngā kaikōrero e rua, ko te whakaaro o te kāwanatanga, he pai ake te huna i te pūtea hei āwhina i te ao Māori i roto i te pūtea i tohaina ki Aotearoa whānui, kei amuamu ētahi mō te āwhina i te iwi Māori.

 

Ko tētahi atu raru, ahakoa i tukua moni mō ētahi mea, kāore i te nui tēnā kia tino pai ai ngā raru – hei tauira, ki a Che, āhua iti te moni mō ngā papakāinga – torutoru noa iho ngā whare hōu e taea te hanga, nā te iti o te pūtea i tukua. E ai ki a Che, ko te tirohanga whānui, he tino nui ngā raru i Aotearoa – hei tauira noa iho, he nui te hunga kore kāinga – otirā, he iti noa iho te rongoā i tukua e te kāwana kia pai ai ēnei raru tino nui.

Vocabulary

tahua pūtea                budget

pūtea                            funding, money

perehitini                    president

oranga                          wellbeing

tari kāwanatanga       government departments

raru                               problem(s)

huna                              hide

he nui tēnā                   to be enough

toha(ina)                       distribute,

te tirohanga whānui  the wide view, the big picture

Ruakere Hond on the award-winning book ‘He Kupu Tuku Iho: ko te Reo Māori te Tatau ki te Ao’

three_col_HOND
Dr Ruakere Hond (photo from Western Institute of Technology at Taranaki)

The introduction for this post, about the 2019 Ockham Awards and dated 14th May, is from Noted.co.nz

Te Mūrau o te Tuhi, a discretionary Māori language award, was presented this year to pioneering te reo and tikanga academics Sir Tīmoti Kāretu and Professor Te Wharehuia Milroy for their work He Kupu Tuku Iho: Ko te Reo Māori te Tatau ki te Ao. Professor Milroy died last week.

“This book’s value is undeniable. Its language, accessible. This is a doorway to their world,” said the awards’ te reo Māori judge Dr Ruakere Hond.

From <https://www.noted.co.nz/culture/books/ockham-nz-book-awards-2019-winners-

dame-fiona-kidman/>

He Kupu Tuku Iho is a collection of structured conversations between Tīmoti Kāretu and the late Te Wharehuia Milroy, lightly edited by a team from Te Ipukarea. It mainly deals with tikanga  and reo Māori issues. In this interview Ruakere Hond talks with Eruera Morgan about the book. The interview ends with a brief but beautiful maimai aroha (tribute) to Wharehuia from Ruakere. The original interview is clear and accessible, and should not prove too challenging for an intermediate learner.

Here is the original interview, dated 17th May, 2019.

 

As for my own summary, please be aware that my own reo may well be less than ideal…

 

E ai ki a Ruakere, he uaua tana tūnga i te pō whakanui ki te tuku atu i ōna whakaaro mō te pukapuka nei, i te mea he pōuri tonu tōna ngākau mō Te Wharehuia. Ko tā Ruakere, ko te āhua o tēnei pukapuka, he mea e tautoko ana i tā Wharehuia kōrero; me huri te reo Māori i te matamata o te pene ki te matamata o te arero. Ki tō Ruakere whakaaro, ā tōna wā, ko tēnei te hua o te pukapuka nei.

Ko tā Ruakere, ko tētahi āhuatanga nui o te pukapuka whai tohu, kia hāngai ai ki a rātou e pānui ana, ā, ki a ia, he pēnā tēnei pukapuka. Āhua ngāwari te rere o te reo, ahakoa te matatau o ngā ‘kaituhi’. Ko te reo i kitea i reira, ko te reo o ngā mea i tipu ake i ngā wā, i ngā wāhi e rere ana te reo Māori i roto i ngā kāinga o Tūhoe.

E ai ki a Ruakere, he nui ngā aronga o te pukapuka, ā, he tini ngā kaupapa, otirā, ko te mea nui, ko te whitiwhiti whakaaro, ko te wānanga i waenganui i a rāua e pā ana ki ngā tikanga o te ao Māori. Ahakoa tērā, ko te reo i kitea i reira, ko te reo o te kāuta, o te tēpu kai – kāore i te reo ōkawa.

Heoi anō, e ai ki a Ruakere, i tana pānuitanga i ngā kōrero a Tīmoti mō te reo, kāore i kitea he tino tohutohu āna, otirā he momo wero ki te kaipānui – he pēhea ō koutou whakaaro mō te reo, mō te whakarauora o te reo, ā, ka pēhea e nui ake ai te ora o te reo Māori?

Vocab

te matamata o te pene           the point of the pen

he nui ngā aronga                   (the book) focuses on many aspects

e pā ana ki                                concerning, about

te reo o te kāuta                       the language spoken in the kitchen (everyday, informal)

whakarauora                            revive, revival

 

Te Rā Maumahara o Anzac – interview with Henare Kingi

Kia ora koutou. In this Manako interview, Eruera Morgan talks with Henare Kingi, a kaumātua from Ngāpuhi, now living in the Hutt region, near Wellington. Kingi was a significant figure in Māori broadcasting in Wellington for many years, and is still regularly interviewed on Radio Waatea.

Here is the original interview (abbreviated somewhat – first 6 minutes only):

 

Here is my spoken summary:

 

Kia ora koutou. Ko te kaupapa o tēnei ‘Kōrero Poto’ ko te Rā o Anzac, otirā, ko te rā maumahara i ngā hoia o neherā. I tēnei uiuinga, ka kōrero a Eruera Moran me Henare Kingi mō tēnei rā whakahirahira. Ko Henare he kaumātua nō Ngāpuhi, otirā, kei Awakairangi, i te takiwā o Hutt Valley, tōna kainga ināianei.

 

I muri i ngā kupu whakataki a Eruera, ka mihi ia ki te koroua rā, ki a Henare, ā, ka pātai a Eruera mō ōna whakaaro mō ngā kupu whakatūpato a te Kāwanatanga, kia iti haere ngā hui maumahara, kei tūpono pea tētahi mea kino, kei puta mai pea te raru. Ka whakaae a Henare i te mahi whakatūpato a te Kāwanatanga, otirā, ki a ia, me hui tonu ngāi Māori ki te maumahara i ngā hōia i mate, i ngā mōrehu hoki, i a rātou i haere ki ngā pakanga katoa, ahakoa nō Aotearoa, nō Ahitereira rānei. E ai ki a Henare, ahakoa tōna korouatanga me tana noho ki te kāinga i te ata hāpara, i huri ōnā whakaaro whakamoemiti ki a rātou i mate, i whakaaro hoki ia mō rātou i hoki mai, otirā, i whara (he pēnā tōna ake tuakana). E ai ki a ia, kua riro mā rātou e pakanga te pakanga, nō reira, me maumahara kē ngā uri i ngā mahi pai a ngā mātua, a ō rātou tuākana, a o rātou tūpuna, ahakoa tāne, wāhine rānei.

 

rā maumahara day of remembrance
hōia soldier(s)
whakahirahira important
kupu whakataki introduction
whakatūpato warning, cautionary word
tūpono happen
mōrehu survivors
pakanga war / fight (verb)
korouatanga old age
ata hāpara dawn
whakamoemiti thankful
whara be wounded, damaged, affected badly
kua riro mā rātou

te pakanga e pakanga

It fell to their lot to go to war
nō reira therefore

 

 

 

 

 

 

 

Te Pire Whakamate (the Euthanasia Bill) – comment from Haami Piripi

Haami Piripi
Haami Piripi          Photo: tehiku.nz

Kia ora koutou! In this episode, Haami Piripi (Te Rārawa), a prominent figure in the Iwi Chairs Forum, briefly discusses ‘Te Pire Whakamate’, or the Euthanasia Bill. The link to his interview is below. The interview is quite short, and should be reasonably easy to follow for an advanced beginner / intermediate learner.

 

And here is my summary:

 

Tēnā koutou, e te hunga e whakarongo ana ki tēnei kōrero poto mō ngā take o te wā. I te uiuinga nei, ka kōrero a Tūmamao Harawira ki a Haami Piripi mō te ‘Pire Whakamate’ –  ko te ‘Euthanasia Bill’ i te reo Pākehā. He mea poto te pūrongo tūturu, āhua ngāwari hoki, nō reira, me whakarongo koutou ki tērā.

E ai ki a Haami, ko te tino whakaaro o te pire nei ko te aroha ki te tangata, kia ea te mamae, kia hiki te taumahatanga i runga i te tangata e mate ana. Ka hoki ōna mahara ki te wā e tamariki ana ia, ki te wā e mate ana ngā kuia, koroua. Nā ētahi o rātou i whakamutu te kai, whakamutu te inu ina, ki ō rātou whakaaro, ko tērā te wā mate rawa ai. Ko te raru i ēnei rā, kāore e whakaae pea ngā kaimahi whakaora ki te tuku mana ki ngā tāngata e mate ana. E ai ki a Haami, he rerekē pea te kaha o ngā koroua kuia i tērā wā, otirā, mā tēnei ‘Pire Whakamate’ ka riro i ngā kaimahi hauora te mana āwhina i ngā tāngata e hiahia ana kia mate ai, ā ki a ia, he mea pai tērā. Nā te poto o te uiuinga, kāore i wānangatia ngā āhuatanga katoa o tēnei kaupapa tino uaua, otirā i tautokona e Haami te tino whakaaro o te pire nei.

 

Maanu Paul has also been interviewed on this topic. Here is a link to that interview. This interview is longer, but reasonably easy to follow.

It’s time for the main streets of Tauranga to be named after tīpuna Māori, not Pākehā soldiers, according to Charlie Tawhiao, of Ngāi Te Rangi

This interview, from Manako, deals with  a renewed call to change the main street names in Tauranga from the names of Pākehā soldiers, and to commemorate instead the Māori ancestors who led the fight against them in the 19th century. You can find out more about the conflict here (at the NZ Government history website).

The interview broadcast is downloaded here. It’s worth listening to the original. Charlie’s kōrero is quite easy to follow, even if Eruera’s is quite a bit more challenging.

 

Below is my brief summary of the broadcast.

 

I tēnei uiuinga, ka kōrero a Eruera Morgan ki a Charlie Tawhiao o Ngāi Te Rangi, mō ngā ingoa o ngā tiriti o Tauranga Moana. I tēnei wā, kua tapaina ngā tiriti matua hei maumahara ki ngā hōia i whawhai ki Ngāi Te Rangi me ngā iwi o reira i tērā atu rautau,  i ngā pakanga i tapaina e Charlie ‘te Riri o te Pākehā.’ Hei tauira, kō Cameron St te tiriti matua o Tauranga, ā ko Cameron te tianara Pākehā i whawhai i reira.

E ai ki a Charlie, kua puta mai anō te whakaaro o ngā iwi o reira kia huri ai ngā ingoa o ngā tiriti i tērā tāone nui ki ngā ingoa o ō rātou tūpuna, me te mea, ki ngā ingoa o rātou i whawhai mō ō rātou whenua i ngā pakanga. I mihi hoki a Charlie ki ngā rangatahi, nā rātou i whakahōungia  anō te whakaaro nei. Ki a ia, ehara tēnei i te mahi māmā noa iho. Ko te tino whakaaro, kia hoki anō te mana o terā wāhi ki ngā iwi o reira.

Nā Eruera i tino tautoko tēra whakaaro. Ki a ia, ko tēnei te tikanga o ngā tūpuna, mā ngā ingoa ka ora tonu ai ngā pūrakau o neherā, ka ora tonu ai ngā hītoria mō ngā tīpuna, mō te iwi hoki.

Vocabulary

tapa(ina)                                          named

Te Riri o te Pākehā                       ‘The Anger of the Pākehā’ (New Zealand land wars)

tianara                                            general

tērā atu rautau                              the century before last

pūrākau                                          story

hītōria (hītori)                                history

 

Te Rā Maumahara i Ōtautahi mō ngā Ihirama i mate ai i reira

Jacinda Ardern.jpg.hashed.3c9f58eb.desktop.story.inline
New Zealand Prime Minister Jacinda Ardern walks onto the stage to address a national remembrance service. Source: Associated Press

Here is the original broadcast, with Maiki Sherman talking to Tūmamao Harawira on Manako on 31/03/19. Only the first part of the interview is included here (three and a half minutes).

And here is my summary of the edited broadcast. The script for this is below.

 

Tēnā koutou. He wāhanga iti noa iho tēnei o te kōrero a Maiki Sherman mō te Rā Maumahara i  Ōtautahi mō ngā tāngata i whakamatea i reira. E ai ki a Maiki, he wā hūmarie, he wā i rongona ai te aroha o te motu ki ngā Ihirama, otirā i rongona hoki te mamae o ngā whānau, o te hapori Ihirama i reira.He kino te pā mai o ngā mahi kino a te tangata whakatumatuma (kāore i tukua e Maiki tana ingoa).

Tā Tūmamao, i kitea i reira te aroha o te motu nei ki ngā Ihirama, ā, nā Maiki i whakaae. Nāna i tuku mihi hoki ki te pirimia a Jacinda Ardern mō tana arahi i a tātou o te motu whānui kia tuku aroha ki a rātou ko ngā Ihirama. Ko Jacinda te māngai, ā, he nui ngā mihi ki tukua e te ao whānui mō ana mahi pai i tēnei wā pōuri rawa atu.

Vocabulary

hūmarie                 In this context, peaceful, gentle.

rongo(na)               In this context, to feel (aroha, or sympathy, or pain)

mamae                    pain

whakatumatuma  terrorist

te motu                   literally, the island, but here, the whole country

Ihirama                   In this context, Muslim (can also mean Islam).

māngai                    literally, mouth. In this context, the person speaking for the country

arahi                         lead