
Ngā mihi o te tau hou Māori ki a koutou!
In this episode, Rangi Matamua talks with Tumamao Harawira about Matariki. The link to the original interview on Manako has now lapsed, but the audio of the original is attached. The original interview should be quite easy for intermediate learners to follow.
The original interview:
And my summary (just under three minutes):
I tēnei hōtaka, ka kōrero a Tūmamao ki a Rangi Mātāmua mō Matariki. E ai ki a Tūmamao, kua rongonui haere a Matariki i Aotearoa, ā, he kaha te whakaae a Rangi. Ki a ia, ko te kāhui whetū o Mataraki e whai wāhi ana ināianei i te tuakiritanga o ngā tāngata katoa o Aotearoa, ahakoa ko wai te iwi, ahakoa nō hea rātou. Mō tāna ake mahi hei whakatairanga i a Matariki, he nui te wā i huri haere ia i te motu, i te ao whānui hoki, e kōrero ana mō Matariki. E hia kē ana kauhau mō tēnei kaupapa, i Aotearoa, i Ahitereira, i whenua kē hoki.
I pātai hoki a Tūmamao mō te huringa a ētahi o Ngāi Māori ki te maramataka tawhito o te ao Māori. He kaha tā Rangi whakaae, engari, ki a ia, he maha hoki ngā tāngata o iwi kē e whai ana i ēnei momo mātauranga o neherā. E ai ki a Rangi, ko te raru kē, nā te whai i te maramataka i mahia whānuitia (te Mane, te Tūrei, te mea, te mea), kua pakaru ngā herenga ki te tāiao, ki ngā āhuatanga o te marama. Ka mihi a ia ki a rātou e manaaki ana i ngā momo mātauranga o neherā mō ngā whetū me te marama (ko Rereata Makiha tētahi). Otirā, e ai ki a Rangi, ko te mea matua – mēnā ka whai wāhi te tangata i ēnei momo mātauranga, me kaha ake te haere ki waho. Ehara i te mea me hī ika, me ngaki māra, engari me aro ki ngā rākau, ki ngā manu, ki te tāiao i ō rātou ake tāone, i ō rātou ake rohe.
Vocabulary
Kua rongonui haere has become famous
He kaha te whakaae a Rangi Rangi strongly agreed
kāhui whetū star cluster, constellation
whai wāhi to be a part of, to take part in
tuakiritanga identity
whakatairanga promote
mātauranga o neherā old/ancient knowledge
Ko te mea matua the main thing is
hī ika go fishing
ngaki māra look after a garden
aro pay attention to