Rangi Matamua on Matariki

Rangi-Matamua-profile-photo
Dr Rangi Matamua (photo: Huia Publishers)

 

Ngā mihi o te tau hou Māori ki a koutou!

In this episode, Rangi Matamua talks with Tumamao Harawira about Matariki. The link to the original interview on Manako has now lapsed, but the audio of the original is attached. The original interview should be quite easy for intermediate learners to follow.

The original interview:

 

And my summary (just under three minutes):

 

I tēnei hōtaka, ka kōrero a Tūmamao ki a Rangi Mātāmua mō Matariki. E ai ki a Tūmamao, kua rongonui haere a Matariki i Aotearoa, ā, he kaha te whakaae a Rangi. Ki a ia, ko te kāhui whetū o Mataraki e whai wāhi ana ināianei i te tuakiritanga o ngā tāngata katoa o Aotearoa, ahakoa ko wai te iwi, ahakoa nō hea rātou. Mō tāna ake mahi hei whakatairanga i a Matariki, he nui te wā i huri haere ia i te motu, i te ao whānui hoki, e kōrero ana mō Matariki. E hia kē ana kauhau mō tēnei kaupapa, i Aotearoa, i Ahitereira, i whenua kē hoki.

 

I pātai hoki a Tūmamao mō te huringa a ētahi o Ngāi Māori ki te maramataka tawhito o te ao Māori. He kaha tā Rangi whakaae, engari, ki a ia, he maha hoki ngā tāngata o iwi kē e whai ana i ēnei momo mātauranga o neherā. E ai ki a Rangi, ko te raru kē, nā te whai i te maramataka i mahia whānuitia (te Mane, te Tūrei, te mea, te mea), kua pakaru ngā herenga ki te tāiao, ki ngā āhuatanga o te marama. Ka mihi a ia ki a rātou e manaaki ana i ngā momo mātauranga o neherā mō ngā whetū me te marama (ko Rereata Makiha tētahi). Otirā, e ai ki a Rangi, ko te mea matua – mēnā ka whai wāhi te tangata i ēnei momo mātauranga, me kaha ake te haere ki waho. Ehara i te mea me hī ika, me ngaki māra, engari me aro ki ngā rākau, ki ngā manu, ki te tāiao i ō rātou ake tāone, i ō rātou ake rohe.

 

Vocabulary

Kua rongonui haere                                      has become famous

He kaha te whakaae a Rangi                       Rangi strongly agreed

kāhui whetū                                                    star cluster, constellation

whai wāhi                                                        to be a part of, to take part in

tuakiritanga                                                     identity

whakatairanga                                                promote

mātauranga o neherā                                     old/ancient knowledge

Ko te mea matua                                              the main thing is

hī ika                                                                  go fishing

ngaki māra                                                       look after a garden

aro                                                                      pay attention to

 

 

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Twitter picture

You are commenting using your Twitter account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s