Tīmoti Kāretu shares some thoughts about Te Wharehuia Milroy

wharehuia
Tīmoti Kāretu (left), and Te Wharehuia Milroy (photo from waateanews.com)

Kia ora anō. Tīmoti Kāretu spoke with Eruera Morgan last week on Manako about Te Wharehuia Milroy, his old companion in the revival of te reo Māori. The introduction may be hard for learners to follow, but Tīmoti’s words of tribute to his old friend are reasonably straightforward. Here is the original interview:

 

Here is my summary (soundfile and written version):

 

Kia ora anō, e ngā kaipānui, e ngā kaiwhakarongo.

Kei te mōhio te katoa o te āo Māori i mate a Te Wharehuia Milroy i tērā wiki. I tēnei uiuinga, ka kōrero a Eruera Morgan ki a Tīmoti Kāretu mōna.

Whai muri i te kupu maimai aroha a Eruera, ka whakaputa a Tīmoti i ōna whakaaro mō tōna hoa kua riro atu ki te pō. Tuatahi, e ai ki a Tīmoti, ahakoa te tangi o te ngākau, kua tau kē te mauri o ōna hoa, nā te mea, kua mutu te mamae ki a ia i tōna māuiuitanga roa.

I pātai a Eruera mō tētahi tino āhuatanga i ū ki tō Tīmoti ngākau mō Wharehuia, ā, ka kōrero a Tīmoti mō te ngākau whakaiti o tōna hoa.  Ki a ia, “he ngākau āwhina, he ngākau tautoko, he ngākau whakahau” ōna ki a rātou e kaingākau ana ki te reo Māori, ki ngā tikanga Māori hoki. I huri a Tīmoti ki tā Pānia Papa kōrero: “Ko Wharehuia te kāmura o te whare o te whakaiti.” E rima tekau kē ngā tau i mahi tahi a Tīmoti rāua ko Wharehuia, i te Whāre Wānanga o Waikato, i te Taura Whiri, i te poari matua o te Kōhanga Reo, ā, i te Panekiretanga hoki. Ahakoa te whiu o ngā kupu tēnā ki tēnā, ka nui hoki te tautoko a tēnā ki tēnā i ngā tau kua hipa.

Otirā, e ai ki a Tīmoti, ahakoa te tangi o te ngākau, he waimarie te ao Māori i te reanga hōu e kōrero ana i te reo Māori, e ū ana ki ngā tikanga Māori, e kawe ana i te reo Māori ki ngā reanga e heke mai nei. Ki a ia, ahakoa te mate tētēkura, ka ara tētēkura, ā, ka mihia e ia te reanga o Eruera mā. E ai ki a ia,  i tō ratou reanga kua whakatinanatia ngā wawata o Wharehuia, ā, ko rātou ngā hua o ā Wharehuia mahi.

Vocabulary

kaipānui                   reader

kaiwhakarongo       listener

uiuinga                      interview

ngākau whakaiti     humility

whakahau                 encourage(ment)

kāmura                      builder, carpenter

e ū ana ki                   staying faithful to, sticking with

reanga                        generation

e heke mai nei          in the future, in days to come

ka mate tētēkura, ka ara tētēkura    one leader dies, another arises

whakatinana(tia)     to embody, to be embodied

wawata                     hopes, wishes

 

 

 

 

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Twitter picture

You are commenting using your Twitter account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s